√ تعریف آب سالم 

آب سالم به آبی گفته می‌شود که مصرف آن برای انسان در تمام طول عمر، هیچ‌گونه خطر قابل توجهی برای سلامت ایجاد نکند. این آب باید از نظر میکروبی، شیمیایی و فیزیکی در محدوده‌های ایمن قرار داشته باشد و همچنین ویژگی‌های حسی مناسبی مانند شفافیت، بی‌بو بودن و طعم طبیعی را دارا باشد (WHO, 2017).

 √ ویژگی‌های آب سالم

1. ویژگی‌های میکروبیولوژیکی:

آب سالم باید کاملاً عاری از عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و تک‌یاخته‌هایی باشد که می‌توانند بیماری‌های واگیردار همچون وبا، اسهال عفونی، هپاتیت A و حصبه ایجاد کنند. وجود اشرشیا کلی (E. coli) به‌عنوان شاخص آلودگی مدفوعی، در هر نمونه ۱۰۰ میلی‌لیتری از آب نباید دیده شود (WHO, 2017; استاندارد ملی ایران، شماره 1053).

2. ویژگی‌های شیمیایی:

مواد شیمیایی موجود در آب ممکن است به طور طبیعی یا در اثر فعالیت‌های انسانی وارد منابع آب شوند. این مواد شامل فلزات سنگین (مثل آرسنیک، سرب، جیوه)، نیترات، نیتریت، فلوراید و باقی‌مانده‌های سموم کشاورزی هستند. در صورتی‌ که غلظت این مواد از حدود استاندارد تجاوز کند، می‌توانند اثرات جدی بر سلامت انسان داشته باشند؛ از جمله مسمومیت، بیماری‌های کلیوی، سرطان، یا ناهنجاری‌های رشد در کودکان (WHO, 2017; مرکز سلامت محیط و کار، وزارت بهداشت).

3. ویژگی‌های فیزیکی و حسی:

آب سالم باید از نظر ظاهری و حسی قابل‌پذیرش باشد. کدورت نباید بالا باشد، چون ممکن است نشان‌دهنده آلودگی باشد یا مانع از تأثیر مؤثر کلرزنی شود. آب باید بی‌رنگ، بی‌بو و دارای طعم طبیعی باشد. همچنین، میزان pH آن باید بین 6.5 تا 8.5 باشد، چرا که pH خارج از این محدوده می‌تواند باعث خورندگی یا رسوب‌گذاری شود (استاندارد ملی ایران، شماره 1053; WHO, 2017).

√ اهمیت تأمین و نگهداری آب سالم

دسترسی به آب سالم یکی از حقوق بنیادین بشر است و نقش اساسی در حفظ سلامت جامعه دارد. مصرف آب ناسالم می‌تواند منجر به شیوع بیماری‌های عفونی شود و حتی جان میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تهدید کند، به‌ویژه در جوامع کم‌درآمد. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، روزانه بیش از ۸۰۰ کودک زیر ۵ سال در جهان بر اثر اسهال ناشی از مصرف آب ناسالم جان خود را از دست می‌دهند (WHO Fact Sheets on Drinking-Water, 2022).

 √ راهکارهای تأمین آب سالم

برای تأمین آب سالم باید اقدامات متعددی صورت گیرد از جمله: پالایش و گندزدایی آب با استفاده از کلرزنی، فیلترهای شنی، اسمز معکوس یا فرابنفش؛ حفاظت از منابع آب در برابر ورود فاضلاب و آلاینده‌های صنعتی؛ بازسازی شبکه‌های فرسوده توزیع آب و انجام آزمایش‌های منظم میکروبی و شیمیایی توسط مراکز نظارتی (مرکز سلامت محیط و کار، وزارت بهداشت؛ WHO, 2017).

√ منابع:

1. World Health Organization (WHO). Guidelines for Drinking-Water Quality, 4th Edition. Geneva: WHO, 2017.

2. سازمان ملی استاندارد ایران. استاندارد ملی شماره 1053: ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و میکروبی آب آشامیدنی.

3. مرکز سلامت محیط و کار، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران.

4. WHO. Fact Sheets on Drinking-Water, Updated 2022.