بررسی ارتباط بین غلظت ادراری آلاینده های پارابن و بیس فنل آ و منابع مواجهه آن در زنان باردار مراجعه کننده به بیمارستان های آرش، ضیائیان و محب یاس شهر تهران

همگام با رشد جوامع، افراد در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در خطر مواجهه با عوامل محیطی متعددی قرار دارند. براساس گزارشات WHO، حدود ۲۴ درصد از بیماری‌های جهانی و ۳۵ درصد از بیماری‌های کودکان زیر پنچ سال منتسب به عوامل محیطی است. مواجهه با عوامل خطرساز محیطی در دوران بارداری و کودکی، اثر قابل ملاحظه‌ای بر سلامت و رشد کودکان و حتی در بزرگسالان خواهد داشت. سیستم غدد درون ریز یکی از سیستم هایی است که به شدت تحت تاثیر عوامل خطرساز محیطی قرار می گیرد. این مجموعه هورمونهای مختلفی را برای کنترل متابولیسم، رشد و توسعه بافت، عملکردهای جنسی و تولید مثل، خواب، خلق و خو و غیره ترشح می کنند. از زمان معرفی مواد شیمیایی مصنوعی استفاده از این مواد به شدت در حال افزایش است. مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز(EDC) یک کلاس از ترکیبات طبیعی و مصنوعی هستند که توانایی تغییر سیستم غدد درون ریز را دارند و باعث ایجاد اثرات بهداشتی نامناسب بر روی افراد و جوامع می شوند. مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز ترکیبات شبه پایدار موجود در محیط در سطوح بسیار پایین هستند. با این حال، این غلظت کم به علت عوارض جانبی برای ایجاد انواع مشکلات سلامتی کافی هستند. این ترکیبات مسئول بسیاری از بیماریهای مزمن مانند مشکلات قلبی-عروقی، دیابت، چاقی، اختلالات باروری، مشکلات تیروئید، سرطان در زنان و مردان، نئوپلاسم و عدم تعادل هموستاتیک هستند. قرار گرفتن در معرض EDCs در دوران جنینی شروع می شود و هرگز در طول زندگی متوقف نمی شود زیرا این مواد شیمیایی در انواع زیادی از محصولات روزانه مانند: غذا، بطری های پلاستیکی، قوطی های فلزی مواد غذایی، مواد پاک کننده، اسباب بازی، لوسیون ها، مواد آرایشی و بهداشتی، و آفت کش ها موجود می باشند.
پارابنها نزدیک به صد سال است که به دلیل خواص ضد میکروبی و ضد قارچی آنها مورد استفاده قرار می گیرند. در حالیکه پارابنها یک کلاس ضعیف از EDCs هستند اما شواهد حاکی از اثر آنها در اختلال عملکرد غدد درون ریز می باشد. اخیرا پارابنها بطور وسیعی در محصولات با مصرف روزانه مانند مرطوب کننده ها، خمیردندان، حالت دهنده مو، ژل اصلاح، لوازم آرایشی، بسته بندی مواد غذایی و محصولات صنعتی بعنوان نگهدارنده استفاده می شوند. بیس فنول A یک ماده شیمیایی صنعتی مهمی است که عمدتاً بعنوان یک ماده واسط در تولید پلاستیک پلی کربناته و اپوکسی رزین که هر دو کاربردهای گسترده ای دارند استفاده می شود. بدلیل مزایای بیس فنل A از جمله مقاومت حرارتی و قابلیت ارتجاعی، استفاده از این ماده به طور گسترده ای در دنیا در حال افزایش است و تولید سالیانه آن بیش از ۱۰ میلیون تن می باشد. همه افراد جامعه از جمله زنان باردار در زندگی روزمره خود در معرض بیس فنل A قرار می گیرند. بیس فنل A در اکثر محصولات خانگی از جمله کیسه های پلاستیکی، ظروف غذا، شیشه شیر کودکان، بطری ها، قوطی های فلزی، روکشهای دندان، وسایل پزشکی در واحد مراقبت های ویژه نوزادان، صابونها، لوسیون ها، شامپو، لاک ناخن، کرم ضد آفتاب، اسباب بازی ها و غیره وجود دارند. همانطور که گفته شد بدلیل مزایای ذکر شده پارابنها و بیس فنل A در محصولات مراقبت از زیبایی، محصولات دارویی و محصولات غذایی وجود دارند. این ترکیبات اخیرا بدلیل مشخص نبودن ریسک باالقوه آنها بر سلامت انسان مورد نگرانی قرار گرفته اند.
در این مطالعه بدلیل عدم وجود اطلاعات در مورد غلظت ادراری و میزان مواجهه با پارابنها و بیس فنل A در ایران و در زنان باردار ایرانی، غلظت ادراری پنج ترکیب رایج شامل متیل، اتیل، پروپیل، بوتیل و بنزیل پارابن و بیس فنل A در زنان باردار ایرانی مورد پایش بیولوژیکی قرار خواهد گرفت. اگرچه در ابتدا بدنبال بررسی این آلاینده ها در جمعیت عادی جامعه بودیم اما با توجه به اهمیت این گروه از جامعه (مادران باردار) نسبت به سایرین و با عنایت به اینکه مطالعه همگروهی با عنوان مطالعه همگروهی آینده نگر جمعیتی بررسی ارتباط عوامل محیطی با سلامت زنان باردار و کودکان ساکن شهر تهرانبا اعتبارات مصوب در حال اجرا می باشد، برای پرهیز از دوباره کاری و به منظور کاهش برخی از هزینه های طرح، تصمیم گرفته شد از نمونه های این مطالعه استفاده شود. با توجه به اینکه در این مطالعه نمونه بیولوژیکی زنان باردار شرکت کننده در مطالعه همگروهی مذکور آنالیز می شود، در عین حال نتایج مطالعه حاضر را می توان برای بررسی پیامدهای بعدی ناشی از مواجهه با آلاینده های مورد مطالعه نیز بکار برد. البته به دلیل اینکه تعداد نمونه در نظر گرفته شده در این مطالعه برای بررسی این پیامدها برآورد نشده و ممکن است برای این بررسی ها کافی نباشد، لذا هدف اختصاصی برای مورد اخیر نوشته نشده است. همچنین قابل ذکر است که استفاده از نمونه های بیولوژیک این مطالعه همگروهی، این امکان را فراهم می کند تا از مزایای طراحی مطالعه یک مطالعه همگروهی بجای یک مطالعه مورد- شاهد بهره برد. همچنین هدف دیگر این مطالعه تعیین ارتباط بین غلظت ادراری این آلاینده ها با منابع بالقوه مواجهه بر اساس پرسشنامه می باشد. لذا تدوین یک ابزار پرسشنامه ای مناسب برای شناسایی منابع اصلی مواجهه مادران باردار با پارابنها و بیس فنل A در ایران و استخراج یک مدل با یک دقت قابل قبول برای تخمین میزان مواجهه بر اساس پرسشنامه در شرایطی که بدلیل نبود تجهیزات و بودجه کافی امکان پایش زیستی وجود ندارد نیز بعنوان یک هدف کاربردی در نظر گرفته شده است.